کراس متقابل لاین وارد شده گندم با برخی از رقم های بومی و سازگار منطقه و ارزشیابی صفات فنوتیپی و هتروزیس در نسل اول

هیبریداسیون در ارقام گندم روش مهمی در جهت بهبود گونه های سازگار منطقه است. در سال اول آزمایشات مزرعه ای عمل هیبریداسیون انجام و پس از آن، بذور نسل اول و والدین در سال دوم کشت شدند. برای ارزیابی تغییرات ژنتیکی گیاهان، صفاتی چون تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبلچه، تعداد پنجه بارور، ارتفاع ساقه، شاخص برداشت و عملکرد بوته و سنبله به همراه تعدادی از صفات دیگر اندازه گیری و وراثت پذیری، پیشرفت ژنتیکی، ضرایب فنوتیپی و ژنوتیپی و هتروزیس برای صفات محاسبه گردید. نتایج f? در مقایسه با والدین حاکی از وجود بیشترین وراثت پذیری برای روز تا 50% رسیدگی به مقدار 84/49% بود. با اختلاف کمی عملکرد بوته و روز تا 50% خوشه دهی با وراثتی حدود 49/22% و 47/58% قرار گرفتند که بیانگر شانس نسبتاً بالائی در گزینش برای گیاهانی با عملکرد نسبتاً خوب و دوره های رشدی کوتاه تر می باشد. نتایج پیشرفت ژنتیکی نشان داد که بیشترین مقدار آن معادل 275/19% برای عملکرد بوته و 91/62% برای روز تا50% رسیدگی وجود دارد. بر اساس آن می توان گفت امکان دست یابی به گیاهانی با عملکرد بیشتر و دوره رسیدگی کوتاه تر وجود دارد. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی نیز بررسی شد و مشخص گردید که تمامی صفات به استثنای تراکم سنبله حاوی مقدار تنوع ژنتیکی بیشتری از تنوع فنوتیپی هستند که بیانگر نقش بیشتری اثرات ژنتیکی در بروز صفات نسبت به اثرات محیطی می باشد. هتروزیس در مورد اکثر هیبرید ها نسبت به میانگین والدین و والد برتر مشاهده می شود. بیشترین مقدار هتروزیس در مورد صفت درصد آلودگی به شته (99/41) نسبت به میانگین والدین بود. در مورد صفت عملکرد بوته هیبرید ها به شکل بالقوه پتانسیل بالا تری را نشان دادند. استفاده از روش های چند متغیره آماری نیز نشان داد که صفات شاخص برداشت، عرض برگ پرچم، روز تا 50% گلدهی و خوشه دهی، تعداد پنجه های بارور و درصد آلودگی به شته بیشترین تغییرات واریانس کل را توجیه کرده و با توجه به اثرات بیشتری که بر روی عملکرد می گذارند، به حهت انتخاب برای بهبود عملکرد توصیه می شوند.